Tin bóng đá - Ra đời từ năm 1871 khi bóng đá vẫn còn ở thuở sơ khai, FA Cup không chỉ là một giải đấu, mà còn là "chứng nhân lịch sử" vĩ đại nhất của bóng đá Anh. Hãy cùng ngược dòng thời gian để khám phá nguồn gốc và những cột mốc vàng son của chiếc cúp lâu đời nhất thế giới này.
Bạn đang xem tin tức tại trang web https://vuicungbongda.com
FA Cup là danh hiệu có truyền thông lâu đời ở nước Anh. Cúp Challenge Hiệp hội Bóng đá, thường được biết đến với tên gọi Cúp FA (FA Cup), là một giải bóng đá loại trực tiếp hàng năm của bóng đá nội địa Anh. Được tổ chức lần đầu tiên vào mùa giải 1871–72, đây là giải đấu bóng đá quốc gia lâu đời nhất trên thế giới. Giải đấu được tổ chức và đặt tên theo Hiệp hội Bóng đá Anh (the FA). Một giải đấu dành cho nữ tương đương, Cúp FA Nữ, cũng đã được tổ chức từ năm 1970.
Lịch sử
Vào ngày 20 tháng 7 năm 1871, tại văn phòng của tờ báo The Sportsman, C. W. Alcock đã đề xuất với ủy ban Hiệp hội Bóng đá rằng "việc thiết lập một Cúp Thách thức (Challenge Cup) liên kết với Hiệp hội là điều đáng mong đợi, trong đó tất cả các câu lạc bộ thuộc Hiệp hội sẽ được mời tham gia tranh tài". Các thành viên khác của ủy ban bao gồm:
Giải đấu Cúp FA đầu tiên được khởi tranh vào tháng 11 năm 1871. Sau tổng cộng 13 trận đấu, đội Wanderers đã đăng quang ngôi vô địch trong trận chung kết tại Kennington Oval vào ngày 16 tháng 3 năm 1872.
Đội hình Royal Engineers đã chơi trận chung kết Cúp FA đầu tiên vào năm 1872. Năm sau đó, Wanderers bảo vệ thành công danh hiệu sau khi được miễn thi đấu cho đến tận trận chung kết (được gọi là "Vòng Thách thức"), nơi họ đánh bại Đại học Oxford để giữ lại chiếc cúp. Các quy tắc đã được thay đổi vào mùa giải sau đó để khích lệ các đội nỗ lực tiến vào chung kết thay vì biết trước đối thủ của mình là ai từ sớm.
Năm 1875 chứng kiến trận chung kết đầu tiên phải đá lại giữa Royal Engineers và Old Etonians vào thứ Bảy ngày 13 tháng 3 (tỉ số 1–1 sau hiệp phụ) và vào thứ Ba ngày 16 tháng 3 (tỉ số 2-0 nghiêng về Royal Engineers), cả hai trận đều diễn ra tại Kennington Oval.
Mô hình cúp hiện đại bắt đầu được hình thành từ mùa giải 1888–89, khi các vòng loại được đưa vào áp dụng. Các câu lạc bộ thi đấu theo khu vực cho đến khi chỉ còn một đội lọt vào vòng loại thứ tư. Cũng trong mùa giải này, "sự kỳ diệu của chiếc cúp" bắt đầu khi Warwick County trở thành đội bóng ngoài hệ thống giải vô địch (non-league) đầu tiên đánh bại một câu lạc bộ ở Giải hạng Nhất vào ngày 6 tháng 10 năm 1888, với chiến thắng 2–1 ngay trên sân của Stoke.
Trận chung kết Cúp FA năm 1901 tại Crystal Palace, tình huống Sandy Brown ghi bàn. Trận chung kết Cúp FA năm 1901 được giành bởi câu lạc bộ London là Tottenham Hotspur, đội bóng đã trở thành câu lạc bộ ngoài hệ thống giải chuyên nghiệp (Football League) duy nhất từng giành được Cúp FA sau khi Football League được thành lập năm 1888 (khi đó Tottenham đang chơi tại Southern League). Trận chung kết giữa Tottenham và Sheffield United tổ chức tại Crystal Palace đã thu hút 110.820 khán giả, kỷ lục đám đông lớn nhất cho một trận bóng đá vào thời điểm đó.
Trận đấu kết thúc với tỉ số hòa 2–2, với cả hai bàn thắng của Spurs đều do Sandy Brown ghi, và một bàn thắng gây tranh cãi của Sheffield United. Đây là trận chung kết đầu tiên được ghi hình và cũng là lần đầu tiên một quyết định của trọng tài được chứng minh là sai qua đoạn phim vì nó cho thấy bóng chưa lăn qua vạch vôi. Trận đá lại được tổ chức tại Burnden Park, Bolton vào ngày 27 tháng 4 năm 1901, trận này Spurs thắng 3–1.
Trong trận chung kết năm 1915, Sheffield United đánh bại Chelsea 3–0 tại Old Trafford. Trận chung kết này được gọi là "Chung kết Cúp Khaki" do số lượng lớn binh lính mặc quân phục đến dự khán. Năm đó, giải đấu Cúp FA đã gây tranh cãi vì Chiến tranh thế giới thứ nhất đã bắt đầu, và có những lo ngại về việc liệu có nên tiếp tục giải đấu giữa bối cảnh chiến tranh hay không. Tuy nhiên, Hiệp hội Bóng đá lập luận rằng việc tiếp tục thi đấu sẽ giúp giải tỏa tâm lý cho công nhân và binh lính. Giải đấu bị tạm hoãn vào năm sau đó.
Trận chung kết năm 1923 là trận chung kết Cúp FA đầu tiên được chơi tại sân vận động Wembley (lúc bấy giờ được gọi là Sân vận động Empire). Hơn 200.000 người đã chen chúc vào sân vận động vốn chỉ có sức chứa 127.000 người và nhiều người đã tràn xuống cả mặt sân. Cảnh sát cưỡi ngựa đã phải mất 45 phút để dọn dẹp mặt sân trước khi trận đấu bắt đầu. Bolton Wanderers đã đánh bại West Ham 2–0 trong trận đấu đó.
Thông lệ các đội từ hai hạng đấu cao nhất được miễn thi đấu cho đến vòng ba bắt đầu từ mùa giải 1925/26. Trận chung kết năm 1926 là trận đầu tiên được chơi dưới sự thay đổi của luật việt vị.
Cúp FA 1945–1946 là giải đấu đầu tiên được tổ chức sau khi bị tạm hoãn trong Thế chiến thứ hai. Chỉ duy nhất trong mùa giải này, do trình độ của các giải Football League North và Football League South không đồng đều, để tăng thu nhập cho các câu lạc bộ, mỗi cặp đấu được diễn ra theo hai lượt (một lượt đi, một lượt về với tổng tỉ số để quyết định đội đi tiếp) nhằm tăng số trận đấu trong mùa giải. Các trận đấu có tỉ số hòa sau hai lượt sẽ được đá lại tại sân vận động của đội đã đá lượt về trên sân khách. Trận chung kết diễn ra tại địa điểm trung lập vẫn là một trận đấu duy nhất, quyết định bằng hiệp phụ nếu hòa sau 90 phút. Derby County đã giành chiến thắng 4–1 trong trận chung kết.
Trong kỳ Cúp FA 1966–67, quyền thay người đầu tiên đã được cho phép sau nhiều năm các trận chung kết diễn ra trong thế trận không cân bằng do cầu thủ gặp chấn thương buộc phải rời sân sớm. Các cầu thủ từng bị gãy xương trong các trận chung kết năm 1956, 1957, 1959, 1960, 1961 và 1965. Tuy nhiên, quyền thay người không được sử dụng trong trận chung kết cho đến năm sau đó tại chung kết Cúp FA 1968, khi Dennis Clarke thay thế John Kaye cho đội West Bromwich Albion.
Năm 1970 chứng kiến trận chung kết Wembley đầu tiên phải đá lại. Trận đá lại diễn ra tại Old Trafford do mặt cỏ sân Wembley bị hư hại bởi chương trình "Horse of the Year Show", cuộc đối đầu giữa Chelsea và Leeds United. Năm 1970 cũng có trận tranh hạng ba đầu tiên với việc Manchester United đánh bại Watford 2–0. Trận tranh hạng ba này chỉ tồn tại trong thời gian ngắn, và mùa giải 1973–74 chứng kiến trận tranh hạng ba cuối cùng giữa Leicester City và Burnley, với phần thắng 1–0 nghiêng về Burnley.
Leeds giành chức vô địch Cúp FA năm 1972. Năm 1972, Cúp FA kỷ niệm 100 năm thành lập (mặc dù đây không phải là mùa giải thứ 100 do bị gián đoạn bởi hai cuộc chiến tranh thế giới). Leeds United đã thắng trận chung kết trước đội đương kim vô địch Arsenal. Trận chung kết Cúp FA năm 1973 là kỷ niệm 50 năm Wembley trở thành địa điểm tổ chức chung kết.
Năm 1981, trận chung kết Cúp FA lần thứ 100 diễn ra giữa Tottenham Hotspur và Manchester City. Trận đấu kết thúc với tỉ số 1–1 sau hiệp phụ. Lần đầu tiên, trận đá lại được tổ chức ngay tại Wembley – trước đó các trận chung kết đá lại thường diễn ra ở các sân trung lập khác. Tottenham thắng 3–2.
Trong kỳ Cúp FA 1990–91, cặp đấu vòng bốn giữa Arsenal và Leeds United đã phải đá lại ba lần. Sau lần đá lại thứ ba, FA quyết định kể từ vòng một trở đi, chỉ đá lại một lần, sau đó đến hiệp phụ và loạt sút luân lưu để tránh việc tồn đọng lịch thi đấu. Trận bán kết năm này là trận đầu tiên được chơi tại Wembley, với việc Tottenham đánh bại Arsenal 3–1, bao gồm cú đá phạt từ cự ly 30 mét của Paul Gascoigne.
Sau khi thay đổi luật đá lại từ mùa giải 1991–92 (thay nhiều trận đá lại bằng một trận đá lại và sút luân lưu sau hiệp phụ), những người thực hiện quả phạt đền đầu tiên trong giải đấu chính thức là cầu thủ của Rotherham United và Scunthorpe United, với chiến thắng 7–6 thuộc về Rotherham. Ở các vòng sơ loại, quy định đá lại nhiều lần vẫn tồn tại cho đến mùa 1996/97, với trận đấu giữa Morecambe và Lancaster City vào ngày 4 tháng 11 năm 1996 là trận đá lại lần thứ hai cuối cùng.
Năm 1993, lần đầu tiên cả hai trận bán kết đều được tổ chức tại sân vận động Wembley, một trận giữa Arsenal và Tottenham, trận kia giữa Sheffield Wednesday và Sheffield United. Năm 1993 cũng diễn ra trận đá lại chung kết Cúp FA cuối cùng trong lịch sử, với việc Arsenal đánh bại Sheffield Wednesday 2–1. Arsenal trở thành đội bóng đầu tiên giành được cả Cúp FA và Cúp Liên đoàn trong cùng một mùa giải, đánh bại Sheffield Wednesday ở cả hai trận chung kết.
Năm 1999, trận đá lại bán kết Cúp FA cuối cùng đã diễn ra. Từ năm 2000 trở đi, FA quyết định bất kỳ trận bán kết và chung kết nào cũng sẽ tiến hành đá hiệp phụ và sút luân lưu thay vì đá lại. Năm 1999, dưới áp lực của FA, Manchester United trở thành đội đương kim vô địch Cúp FA đầu tiên không tham gia bảo vệ danh hiệu khi họ rút lui khỏi giải để tham dự Giải vô địch bóng đá thế giới các câu lạc bộ (FIFA Club World Championship) lần đầu tiên tại Brazil. Để quyết định đội thay thế họ, một lễ bốc thăm "lucky losers" (đội thua may mắn) đã được tổ chức gồm 20 đội bị loại ở vòng hai; Darlington là đội được chọn.
Trận chung kết Cúp FA đầu tiên tại sân vận động Wembley mới vào năm 2007. Việc tái thiết sân Wembley đã khiến trận chung kết lần đầu tiên được tổ chức ngoài biên giới nước Anh, với các trận chung kết từ năm 2001–2006 diễn ra tại Sân vận động Thiên niên kỷ (Millennium Stadium) ở Cardiff.
Sau khi sân vận động Wembley mới khánh thành, trận chung kết đã quay trở lại đây, nhưng các trận bán kết vẫn được chơi ở các sân trung lập. Tuy nhiên, vào năm 2003, FA thông báo rằng tất cả các trận bán kết trong tương lai sẽ được chơi tại Wembley mới, và quy định này bắt đầu có hiệu lực từ năm 2008.
Bắt đầu từ mùa giải 2016–17, tất cả các trận tứ kết sẽ được phân định thắng thua ngay trong ngày (hòa sẽ đá hiệp phụ và sút luân lưu) thay vì đá lại nếu có tỉ số hòa.
Bắt đầu từ mùa giải 2024–25, các trận đá lại đã bị bãi bỏ hoàn toàn từ vòng một trở đi nhằm giảm bớt sự tắc nghẽn của lịch thi đấu. Quyết định bãi bỏ đá lại được đưa ra sau cuộc tham vấn chỉ giữa Hiệp hội Bóng đá và Ban tổ chức Premier League. Các câu lạc bộ thuộc EFL (Giải bóng đá Anh) và các hạng dưới không được tham vấn, và khi biết về những thay đổi này, một số lượng lớn các câu lạc bộ đã đưa ra tuyên bố chỉ trích công khai FA.
Sự chỉ trích cũng đến từ các quan chức chính phủ, người phát ngôn của Thủ tướng nói rằng: "Các trận đấu giữa David và Goliath là một phần sự kỳ diệu của cúp và chúng tôi biết rằng các trận đá lại là nguồn thu nhập đáng quý cho các câu lạc bộ nhỏ hơn trong nhiều năm qua". Lãnh đạo phe đối lập Keir Starmer cũng cho rằng đây là một "quyết định sai lầm" vì đá lại là "một phần truyền thống của Cúp FA".
Kỷ lục vô địch và số lần tham dự chung kết
Thành tích theo đội bóng
Kể từ khi được thành lập, Cúp FA đã có 45 câu lạc bộ khác nhau giành chức vô địch. Câu lạc bộ Queen's Park đã không còn đủ điều kiện tham dự Cúp FA sau một phán quyết của Hiệp hội Bóng đá Scotland vào năm 1887.
Câu lạc bộ Số lần vô địch Năm vô địch đầu tiên Năm vô địch gần nhất Á quân Lần cuối thua chung kết Tổng số lần vào chung kếtArsenal 14 1930 2020 7 2001 21Manchester United 13 1909 2024 9 2023 22Chelsea 8 1970 2018 8 2022 16Liverpool 8 1965 2022 7 2012 15Tottenham Hotspur 8 1901 1991 1 1987 9Manchester City 7 1904 2023 7 2025 14Aston Villa 7 1887 1957 4 2015 11Newcastle United 6 1910 1955 7 1999 13Blackburn Rovers 6 1884 1928 2 1960 8Everton 5 1906 1995 8 2009 13West Bromwich Albion 5 1888 1968 5 1935 10Wanderers 5 1872 1878 0 — 5Wolverhampton Wanderers 4 1893 1960 4 1939 8Bolton Wanderers 4 1923 1958 3 1953 7Sheffield United 4 1899 1925 2 1936 6Sheffield Wednesday 3 1896 1935 3 1993 6West Ham United 3 1964 1980 2 2006 5Preston North End 2 1889 1938 5 1964 7Old Etonians 2 1879 1882 4 1883 6Portsmouth 2 1939 2008 3 2010 5Sunderland 2 1937 1973 2 1992 4Nottingham Forest 2 1898 1959 1 1991 3Bury 2 1900 1903 0 — 2Huddersfield Town 1 1922 1922 4 1938 5Leicester City 1 2021 2021 4 1969 5Oxford University 1 1874 1874 3 1880 4Royal Engineers 1 1875 1875 3 1878 4Derby County 1 1946 1946 3 1903 4Leeds United 1 1972 1972 3 1973 4Southampton 1 1976 1976 3 2003 4Burnley 1 1914 1914 2 1962 3Cardiff City 1 1927 1927 2 2008 3Blackpool 1 1953 1953 2 1951 3Crystal Palace 1 2025 2025 2 2016 3Clapham Rovers 1 1880 1880 1 1879 2Notts County 1 1894 1894 1 1891 2Barnsley 1 1912 1912 1 1910 2Charlton Athletic 1 1947 1947 1 1946 2Old Carthusians 1 1881 1881 0 — 1Blackburn Olympic 1 1883 1883 0 — 1Bradford City 1 1911 1911 0 — 1Ipswich Town 1 1978 1978 0 — 1Coventry City 1 1987 1987 0 — 1Wimbledon 1 1988 1988 0 — 1Wigan Athletic 1 2013 2013 0 — 1Queen's Park 0 — — 2 1885 2Birmingham City 0 — — 2 1956 2Watford 0 — — 2 2019 2Bristol City 0 — — 1 1909 1Luton Town 0 — — 1 1959 1Fulham 0 — — 1 1975 1Queens Park Rangers 0 — — 1 1982 1Brighton & Hove Albion 0 — — 1 1983 1Middlesbrough 0 — — 1 1997 1Millwall 0 — — 1 2004 1Stoke City 0 — — 1 2011 1Hull City 0 — — 1 2014 1Thành tích theo cá nhân
Kỷ lục cầu thủ giành nhiều Cúp FA nhất thuộc về Ashley Cole với 7 lần (cùng Arsenal vào các năm 2002, 2003, 2005 và cùng Chelsea vào các năm 2007, 2009, 2010, 2012). Với chiến thắng của Chelsea trước Portsmouth năm 2010, Cole đã phá kỷ lục 5 lần vô địch vốn được nắm giữ bởi Charles Wollaston, Arthur Kinnaird và Jimmy Forrest.
Joe Cole, Ashley Cole và Frank Lampard đăng quang Cúp FA cùng Chelsea năm 2010. Cole đã góp mặt trong 8 trận chung kết (từng ở bên đội thua cuộc cùng Arsenal năm 2001). Kỷ lục tham dự nhiều trận chung kết nhất là 9 lần, do Arthur Kinnaird nắm giữ.
Kỷ lục huấn luyện viên giành nhiều Cúp FA nhất thuộc về Arsene Wenger với 7 lần (cùng Arsenal vào các năm 1998, 2002, 2003, 2005, 2014, 2015 và 2017).
Nhiều bàn thắng nhất
Harry Cursham của Notts County là người ghi nhiều bàn thắng nhất tại Cúp FA với 49 bàn sau 44 lần ra sân từ năm 1877 đến 1891. Cursham đã giữ kỷ lục này liên tục kể từ năm 1887. Người tiến gần nhất đến việc phá vỡ kỷ lục lâu đời này là Ian Rush, người đã ghi 44 bàn thắng tại Cúp FA trong sự nghiệp từ 1979 đến 1998.
Tại Cúp FA, thành tích ghi bàn của Ian Rush chỉ đứng sau Harry Cursham. W. "Doc" Dowden đã ghi 19 bàn tại Cúp FA cho Wimbledon trong mùa giải 1929/30. Đây được tin là kỷ lục cá nhân trong một mùa giải. Nếu chỉ tính các vòng đấu chính thức (rounds proper), tổng số bàn thắng cao nhất thuộc về Albert Brown, người đã ghi 15 bàn cho Tottenham vào mùa 1900/01.
Khi Peter Osgood ghi bàn cho Chelsea trong trận chung kết năm 1970, ông trở thành cầu thủ cuối cùng cho đến nay (và là người thứ 9 trong lịch sử) ghi bàn trong mọi vòng đấu của giải.
Trong một cặp đấu giữa Bournemouth & Boscombe Athletic gặp Margate, Ted MacDougall đã ghi tới 9 bàn trong chiến thắng 11–0 của Bournemouth.
Nguồn: https://giaitri.thoibaovhnt.com.vn/ |
Copy Link Nguyễn Văn Minh Nhật | 15:10 21/12/20
Tin bong da - Lich su FA Cup: Hanh trinh xuyen the ky cua giai bong da lau doi nhat hanh tinh
Tin bong da - Ra doi tu nam 1871 khi bong da van con o thuo so khai, FA Cup khong chi la mot giai dau, ma con la "chung nhan lich su" vi dai nhat cua bong da Anh. Hay cung nguoc dong thoi gian de kham pha nguon goc va nhung cot moc vang son cua chiec cup lau doi nhat the gioi nay.
Ban dang xem tin tuc tai trang web https://vuicungbongda.com
FA Cup là danh hieu có truyen thông lâu doi o nuoc Anh. Cúp Challenge Hiep hoi Bóng dá, thuong duoc biet den voi tên goi Cúp FA (FA Cup), là mot giai bóng dá loai truc tiep hàng nam cua bóng dá noi dia Anh. Duoc to chuc lan dau tiên vào mùa giai 1871–72, dây là giai dau bóng dá quoc gia lâu doi nhat trên the gioi. Giai dau duoc to chuc và dat tên theo Hiep hoi Bóng dá Anh (the FA). Mot giai dau dành cho nu tuong duong, Cúp FA Nu, cung dã duoc to chuc tu nam 1970.
Lich su
Vào ngày 20 tháng 7 nam 1871, tai van phòng cua to báo The Sportsman, C. W. Alcock dã de xuat voi uy ban Hiep hoi Bóng dá rang "viec thiet lap mot Cúp Thách thuc (Challenge Cup) liên ket voi Hiep hoi là dieu dáng mong doi, trong dó tat ca các câu lac bo thuoc Hiep hoi se duoc moi tham gia tranh tài". Các thành viên khác cua uy ban bao gom:
Giai dau Cúp FA dau tiên duoc khoi tranh vào tháng 11 nam 1871. Sau tong cong 13 tran dau, doi Wanderers dã dang quang ngôi vô dich trong tran chung ket tai Kennington Oval vào ngày 16 tháng 3 nam 1872.
Doi hình Royal Engineers dã choi tran chung ket Cúp FA dau tiên vào nam 1872. Nam sau dó, Wanderers bao ve thành công danh hieu sau khi duoc mien thi dau cho den tan tran chung ket (duoc goi là "Vòng Thách thuc"), noi ho dánh bai Dai hoc Oxford de giu lai chiec cúp. Các quy tac dã duoc thay doi vào mùa giai sau dó de khích le các doi no luc tien vào chung ket thay vì biet truoc doi thu cua mình là ai tu som.
Nam 1875 chung kien tran chung ket dau tiên phai dá lai giua Royal Engineers và Old Etonians vào thu Bay ngày 13 tháng 3 (ti so 1–1 sau hiep phu) và vào thu Ba ngày 16 tháng 3 (ti so 2-0 nghiêng ve Royal Engineers), ca hai tran deu dien ra tai Kennington Oval.
Mô hình cúp hien dai bat dau duoc hình thành tu mùa giai 1888–89, khi các vòng loai duoc dua vào áp dung. Các câu lac bo thi dau theo khu vuc cho den khi chi còn mot doi lot vào vòng loai thu tu. Cung trong mùa giai này, "su ky dieu cua chiec cúp" bat dau khi Warwick County tro thành doi bóng ngoài he thong giai vô dich (non-league) dau tiên dánh bai mot câu lac bo o Giai hang Nhat vào ngày 6 tháng 10 nam 1888, voi chien thang 2–1 ngay trên sân cua Stoke.
Tran chung ket Cúp FA nam 1901 tai Crystal Palace, tình huong Sandy Brown ghi bàn. Tran chung ket Cúp FA nam 1901 duoc giành boi câu lac bo London là Tottenham Hotspur, doi bóng dã tro thành câu lac bo ngoài he thong giai chuyên nghiep (Football League) duy nhat tung giành duoc Cúp FA sau khi Football League duoc thành lap nam 1888 (khi dó Tottenham dang choi tai Southern League). Tran chung ket giua Tottenham và Sheffield United to chuc tai Crystal Palace dã thu hút 110.820 khán gia, ky luc dám dông lon nhat cho mot tran bóng dá vào thoi diem dó.
Tran dau ket thúc voi ti so hòa 2–2, voi ca hai bàn thang cua Spurs deu do Sandy Brown ghi, và mot bàn thang gây tranh cãi cua Sheffield United. Dây là tran chung ket dau tiên duoc ghi hình và cung là lan dau tiên mot quyet dinh cua trong tài duoc chung minh là sai qua doan phim vì nó cho thay bóng chua lan qua vach vôi. Tran dá lai duoc to chuc tai Burnden Park, Bolton vào ngày 27 tháng 4 nam 1901, tran này Spurs thang 3–1.
Trong tran chung ket nam 1915, Sheffield United dánh bai Chelsea 3–0 tai Old Trafford. Tran chung ket này duoc goi là "Chung ket Cúp Khaki" do so luong lon binh lính mac quân phuc den du khán. Nam dó, giai dau Cúp FA dã gây tranh cãi vì Chien tranh the gioi thu nhat dã bat dau, và có nhung lo ngai ve viec lieu có nên tiep tuc giai dau giua boi canh chien tranh hay không. Tuy nhiên, Hiep hoi Bóng dá lap luan rang viec tiep tuc thi dau se giúp giai toa tâm lý cho công nhân và binh lính. Giai dau bi tam hoãn vào nam sau dó.
Tran chung ket nam 1923 là tran chung ket Cúp FA dau tiên duoc choi tai sân van dong Wembley (lúc bay gio duoc goi là Sân van dong Empire). Hon 200.000 nguoi dã chen chúc vào sân van dong von chi có suc chua 127.000 nguoi và nhieu nguoi dã tràn xuong ca mat sân. Canh sát cuoi ngua dã phai mat 45 phút de don dep mat sân truoc khi tran dau bat dau. Bolton Wanderers dã dánh bai West Ham 2–0 trong tran dau dó.
Thông le các doi tu hai hang dau cao nhat duoc mien thi dau cho den vòng ba bat dau tu mùa giai 1925/26. Tran chung ket nam 1926 là tran dau tiên duoc choi duoi su thay doi cua luat viet vi.
Cúp FA 1945–1946 là giai dau dau tiên duoc to chuc sau khi bi tam hoãn trong The chien thu hai. Chi duy nhat trong mùa giai này, do trình do cua các giai Football League North và Football League South không dong deu, de tang thu nhap cho các câu lac bo, moi cap dau duoc dien ra theo hai luot (mot luot di, mot luot ve voi tong ti so de quyet dinh doi di tiep) nham tang so tran dau trong mùa giai. Các tran dau có ti so hòa sau hai luot se duoc dá lai tai sân van dong cua doi dã dá luot ve trên sân khách. Tran chung ket dien ra tai dia diem trung lap van là mot tran dau duy nhat, quyet dinh bang hiep phu neu hòa sau 90 phút. Derby County dã giành chien thang 4–1 trong tran chung ket.
Trong ky Cúp FA 1966–67, quyen thay nguoi dau tiên dã duoc cho phép sau nhieu nam các tran chung ket dien ra trong the tran không cân bang do cau thu gap chan thuong buoc phai roi sân som. Các cau thu tung bi gãy xuong trong các tran chung ket nam 1956, 1957, 1959, 1960, 1961 và 1965. Tuy nhiên, quyen thay nguoi không duoc su dung trong tran chung ket cho den nam sau dó tai chung ket Cúp FA 1968, khi Dennis Clarke thay the John Kaye cho doi West Bromwich Albion.
Nam 1970 chung kien tran chung ket Wembley dau tiên phai dá lai. Tran dá lai dien ra tai Old Trafford do mat co sân Wembley bi hu hai boi chuong trình "Horse of the Year Show", cuoc doi dau giua Chelsea và Leeds United. Nam 1970 cung có tran tranh hang ba dau tiên voi viec Manchester United dánh bai Watford 2–0. Tran tranh hang ba này chi ton tai trong thoi gian ngan, và mùa giai 1973–74 chung kien tran tranh hang ba cuoi cùng giua Leicester City và Burnley, voi phan thang 1–0 nghiêng ve Burnley.
Leeds giành chuc vô dich Cúp FA nam 1972. Nam 1972, Cúp FA ky niem 100 nam thành lap (mac dù dây không phai là mùa giai thu 100 do bi gián doan boi hai cuoc chien tranh the gioi). Leeds United dã thang tran chung ket truoc doi duong kim vô dich Arsenal. Tran chung ket Cúp FA nam 1973 là ky niem 50 nam Wembley tro thành dia diem to chuc chung ket.
Nam 1981, tran chung ket Cúp FA lan thu 100 dien ra giua Tottenham Hotspur và Manchester City. Tran dau ket thúc voi ti so 1–1 sau hiep phu. Lan dau tiên, tran dá lai duoc to chuc ngay tai Wembley – truoc dó các tran chung ket dá lai thuong dien ra o các sân trung lap khác. Tottenham thang 3–2.
Trong ky Cúp FA 1990–91, cap dau vòng bon giua Arsenal và Leeds United dã phai dá lai ba lan. Sau lan dá lai thu ba, FA quyet dinh ke tu vòng mot tro di, chi dá lai mot lan, sau dó den hiep phu và loat sút luân luu de tránh viec ton dong lich thi dau. Tran bán ket nam này là tran dau tiên duoc choi tai Wembley, voi viec Tottenham dánh bai Arsenal 3–1, bao gom cú dá phat tu cu ly 30 mét cua Paul Gascoigne.
Sau khi thay doi luat dá lai tu mùa giai 1991–92 (thay nhieu tran dá lai bang mot tran dá lai và sút luân luu sau hiep phu), nhung nguoi thuc hien qua phat den dau tiên trong giai dau chính thuc là cau thu cua Rotherham United và Scunthorpe United, voi chien thang 7–6 thuoc ve Rotherham. O các vòng so loai, quy dinh dá lai nhieu lan van ton tai cho den mùa 1996/97, voi tran dau giua Morecambe và Lancaster City vào ngày 4 tháng 11 nam 1996 là tran dá lai lan thu hai cuoi cùng.
Nam 1993, lan dau tiên ca hai tran bán ket deu duoc to chuc tai sân van dong Wembley, mot tran giua Arsenal và Tottenham, tran kia giua Sheffield Wednesday và Sheffield United. Nam 1993 cung dien ra tran dá lai chung ket Cúp FA cuoi cùng trong lich su, voi viec Arsenal dánh bai Sheffield Wednesday 2–1. Arsenal tro thành doi bóng dau tiên giành duoc ca Cúp FA và Cúp Liên doàn trong cùng mot mùa giai, dánh bai Sheffield Wednesday o ca hai tran chung ket.
Nam 1999, tran dá lai bán ket Cúp FA cuoi cùng dã dien ra. Tu nam 2000 tro di, FA quyet dinh bat ky tran bán ket và chung ket nào cung se tien hành dá hiep phu và sút luân luu thay vì dá lai. Nam 1999, duoi áp luc cua FA, Manchester United tro thành doi duong kim vô dich Cúp FA dau tiên không tham gia bao ve danh hieu khi ho rút lui khoi giai de tham du Giai vô dich bóng dá the gioi các câu lac bo (FIFA Club World Championship) lan dau tiên tai Brazil. De quyet dinh doi thay the ho, mot le boc tham "lucky losers" (doi thua may man) dã duoc to chuc gom 20 doi bi loai o vòng hai; Darlington là doi duoc chon.
Tran chung ket Cúp FA dau tiên tai sân van dong Wembley moi vào nam 2007. Viec tái thiet sân Wembley dã khien tran chung ket lan dau tiên duoc to chuc ngoài biên gioi nuoc Anh, voi các tran chung ket tu nam 2001–2006 dien ra tai Sân van dong Thiên niên ky (Millennium Stadium) o Cardiff.
Sau khi sân van dong Wembley moi khánh thành, tran chung ket dã quay tro lai dây, nhung các tran bán ket van duoc choi o các sân trung lap. Tuy nhiên, vào nam 2003, FA thông báo rang tat ca các tran bán ket trong tuong lai se duoc choi tai Wembley moi, và quy dinh này bat dau có hieu luc tu nam 2008.
Bat dau tu mùa giai 2016–17, tat ca các tran tu ket se duoc phân dinh thang thua ngay trong ngày (hòa se dá hiep phu và sút luân luu) thay vì dá lai neu có ti so hòa.
Bat dau tu mùa giai 2024–25, các tran dá lai dã bi bãi bo hoàn toàn tu vòng mot tro di nham giam bot su tac nghen cua lich thi dau. Quyet dinh bãi bo dá lai duoc dua ra sau cuoc tham van chi giua Hiep hoi Bóng dá và Ban to chuc Premier League. Các câu lac bo thuoc EFL (Giai bóng dá Anh) và các hang duoi không duoc tham van, và khi biet ve nhung thay doi này, mot so luong lon các câu lac bo dã dua ra tuyên bo chi trích công khai FA.
Su chi trích cung den tu các quan chuc chính phu, nguoi phát ngôn cua Thu tuong nói rang: "Các tran dau giua David và Goliath là mot phan su ky dieu cua cúp và chúng tôi biet rang các tran dá lai là nguon thu nhap dáng quý cho các câu lac bo nho hon trong nhieu nam qua". Lãnh dao phe doi lap Keir Starmer cung cho rang dây là mot "quyet dinh sai lam" vì dá lai là "mot phan truyen thong cua Cúp FA".
Ky luc vô dich và so lan tham du chung ket
Thành tích theo doi bóng
Ke tu khi duoc thành lap, Cúp FA dã có 45 câu lac bo khác nhau giành chuc vô dich. Câu lac bo Queen's Park dã không còn du dieu kien tham du Cúp FA sau mot phán quyet cua Hiep hoi Bóng dá Scotland vào nam 1887.
Câu lac bo So lan vô dich Nam vô dich dau tiên Nam vô dich gan nhat Á quân Lan cuoi thua chung ket Tong so lan vào chung ketArsenal 14 1930 2020 7 2001 21Manchester United 13 1909 2024 9 2023 22Chelsea 8 1970 2018 8 2022 16Liverpool 8 1965 2022 7 2012 15Tottenham Hotspur 8 1901 1991 1 1987 9Manchester City 7 1904 2023 7 2025 14Aston Villa 7 1887 1957 4 2015 11Newcastle United 6 1910 1955 7 1999 13Blackburn Rovers 6 1884 1928 2 1960 8Everton 5 1906 1995 8 2009 13West Bromwich Albion 5 1888 1968 5 1935 10Wanderers 5 1872 1878 0 — 5Wolverhampton Wanderers 4 1893 1960 4 1939 8Bolton Wanderers 4 1923 1958 3 1953 7Sheffield United 4 1899 1925 2 1936 6Sheffield Wednesday 3 1896 1935 3 1993 6West Ham United 3 1964 1980 2 2006 5Preston North End 2 1889 1938 5 1964 7Old Etonians 2 1879 1882 4 1883 6Portsmouth 2 1939 2008 3 2010 5Sunderland 2 1937 1973 2 1992 4Nottingham Forest 2 1898 1959 1 1991 3Bury 2 1900 1903 0 — 2Huddersfield Town 1 1922 1922 4 1938 5Leicester City 1 2021 2021 4 1969 5Oxford University 1 1874 1874 3 1880 4Royal Engineers 1 1875 1875 3 1878 4Derby County 1 1946 1946 3 1903 4Leeds United 1 1972 1972 3 1973 4Southampton 1 1976 1976 3 2003 4Burnley 1 1914 1914 2 1962 3Cardiff City 1 1927 1927 2 2008 3Blackpool 1 1953 1953 2 1951 3Crystal Palace 1 2025 2025 2 2016 3Clapham Rovers 1 1880 1880 1 1879 2Notts County 1 1894 1894 1 1891 2Barnsley 1 1912 1912 1 1910 2Charlton Athletic 1 1947 1947 1 1946 2Old Carthusians 1 1881 1881 0 — 1Blackburn Olympic 1 1883 1883 0 — 1Bradford City 1 1911 1911 0 — 1Ipswich Town 1 1978 1978 0 — 1Coventry City 1 1987 1987 0 — 1Wimbledon 1 1988 1988 0 — 1Wigan Athletic 1 2013 2013 0 — 1Queen's Park 0 — — 2 1885 2Birmingham City 0 — — 2 1956 2Watford 0 — — 2 2019 2Bristol City 0 — — 1 1909 1Luton Town 0 — — 1 1959 1Fulham 0 — — 1 1975 1Queens Park Rangers 0 — — 1 1982 1Brighton & Hove Albion 0 — — 1 1983 1Middlesbrough 0 — — 1 1997 1Millwall 0 — — 1 2004 1Stoke City 0 — — 1 2011 1Hull City 0 — — 1 2014 1Thành tích theo cá nhân
Ky luc cau thu giành nhieu Cúp FA nhat thuoc ve Ashley Cole voi 7 lan (cùng Arsenal vào các nam 2002, 2003, 2005 và cùng Chelsea vào các nam 2007, 2009, 2010, 2012). Voi chien thang cua Chelsea truoc Portsmouth nam 2010, Cole dã phá ky luc 5 lan vô dich von duoc nam giu boi Charles Wollaston, Arthur Kinnaird và Jimmy Forrest.
Joe Cole, Ashley Cole và Frank Lampard dang quang Cúp FA cùng Chelsea nam 2010. Cole dã góp mat trong 8 tran chung ket (tung o bên doi thua cuoc cùng Arsenal nam 2001). Ky luc tham du nhieu tran chung ket nhat là 9 lan, do Arthur Kinnaird nam giu.
Ky luc huan luyen viên giành nhieu Cúp FA nhat thuoc ve Arsene Wenger voi 7 lan (cùng Arsenal vào các nam 1998, 2002, 2003, 2005, 2014, 2015 và 2017).
Nhieu bàn thang nhat
Harry Cursham cua Notts County là nguoi ghi nhieu bàn thang nhat tai Cúp FA voi 49 bàn sau 44 lan ra sân tu nam 1877 den 1891. Cursham dã giu ky luc này liên tuc ke tu nam 1887. Nguoi tien gan nhat den viec phá vo ky luc lâu doi này là Ian Rush, nguoi dã ghi 44 bàn thang tai Cúp FA trong su nghiep tu 1979 den 1998.
Tai Cúp FA, thành tích ghi bàn cua Ian Rush chi dung sau Harry Cursham. W. "Doc" Dowden dã ghi 19 bàn tai Cúp FA cho Wimbledon trong mùa giai 1929/30. Dây duoc tin là ky luc cá nhân trong mot mùa giai. Neu chi tính các vòng dau chính thuc (rounds proper), tong so bàn thang cao nhat thuoc ve Albert Brown, nguoi dã ghi 15 bàn cho Tottenham vào mùa 1900/01.
Khi Peter Osgood ghi bàn cho Chelsea trong tran chung ket nam 1970, ông tro thành cau thu cuoi cùng cho den nay (và là nguoi thu 9 trong lich su) ghi bàn trong moi vòng dau cua giai.
Trong mot cap dau giua Bournemouth & Boscombe Athletic gap Margate, Ted MacDougall dã ghi toi 9 bàn trong chien thang 11–0 cua Bournemouth.
Nguon: https://giaitri.thoibaovhnt.com.vn/ |
Copy Link Nguyen Van Minh Nhat | 15:10 21/12/20
Tin bóng đá - Lịch sử FA Cup: Hành trình xuyên thế kỷ của giải bóng đá lâu đời nhất hành tinh
Tin bóng đá - Ra đời từ năm 1871 khi bóng đá vẫn còn ở thuở sơ khai, FA Cup không chỉ là một giải đấu, mà còn là "chứng nhân lịch sử" vĩ đại nhất của bóng đá Anh. Hãy cùng ngược dòng thời gian để khám phá nguồn gốc và những cột mốc vàng son của chiếc cúp lâu đời nhất thế giới này.