Tin bóng đá - Lịch sử Ngoại hạng Anh: Hành trình "lột xác" từ khủng hoảng thập niên 90 đến giải đấu hấp dẫn nhất hành tinh

17:47

Tin bóng đá - Ngoại hạng Anh (Premier League) là giải đấu cao nhất trong hệ thống các giải bóng đá của Anh. Được thành lập vào năm 1992 sau khi tách khỏi hệ thống Football League (được thành lập năm 1888), Ngoại hạng Anh hiện là giải bóng đá được theo dõi nhiều nhất trên thế giới. Bài viết này phân tích quá trình hình thành, các giai đoạn phát triển và tác động kinh tế - xã hội của giải đấu này.

Bạn đang xem tin tức tại trang web https://vuicungbongda.com

Thảm hoạ Heysel là vết gợn đáng quên trong lịch sử bóng đá Anh.

Vào những năm 1980, dù các câu lạc bộ (CLB) Anh gặt hái thành công tại cúp châu Âu, nền bóng đá trong nước lại khủng hoảng trầm trọng. Sân vận động xuống cấp, cơ sở vật chất nghèo nàn và nạn hooligan hoành hành dữ dội. Hai thảm họa lớn đã tác động mạnh đến nhu cầu cải tổ:

Chi phí nâng cấp sân bãi đòi hỏi nguồn vốn lớn, trong khi doanh thu từ vé và bản quyền truyền hình rất thấp so với Serie A (Ý) hay La Liga (Tây Ban Nha). Các CLB lớn ("Big Five" thời đó: MU, Liverpool, Tottenham, Everton, Arsenal) cảm thấy bị kìm hãm bởi cơ chế chia sẻ doanh thu của Football League.

Năm 1991, "Thỏa thuận các thành viên sáng lập" (Founder Members Agreement) được ký kết. Liên đoàn bóng đá Anh (FA) ủng hộ kế hoạch này để làm suy yếu vị thế của Football League, mở đường cho việc thành lập một giải đấu riêng biệt về tài chính.

FA Premier League ra đời năm 1992 và phần còn lại là lịch sử.

Ngày 20/02/1992, FA Premier League chính thức được thành lập dưới hình thức công ty trách nhiệm hữu hạn. 22 đội bóng của giải Hạng nhất cũ đã đồng loạt từ chức khỏi Football League.

Bước ngoặt tài chính đến khi giải đấu ký hợp đồng bản quyền truyền hình trị giá 304 triệu bảng trong 5 năm với đài BSkyB. Đây là tiền đề biến bóng đá Anh từ nguồn thu dựa vào vé sang mô hình kinh doanh truyền hình trả tiền khổng lồ.

Mốc thời gian

Sự kiện xảy ra

1888

Football League được thành lập, tiền thân của hệ thống giải bóng đá Anh

1985

Thảm họa Heysel khiến các CLB Anh bị cấm dự cúp châu Âu trong 5 năm

1990

Anh vào bán kết World Cup; UEFA dỡ bỏ lệnh cấm CLB Anh dự cúp châu Âu

17/7/1991

Ký hiệp định đặt nền móng thành lập FA Premier League

20/2/1992

Giải FA Premier League chính thức được thành lập

1992–93

Mùa giải Premier League đầu tiên được tổ chức với 22 đội

1995

Premier League giảm số đội xuống còn 20 theo yêu cầu FIFA

2003–04

Arsenal vô địch Premier League với thành tích bất bại

2011–12

Manchester City vô địch, CLB ngoài Big 4 đầu tiên kể từ 1994–95

2015–16

Leicester City vô địch Premier League, phá vỡ trật tự Big 6

2019–20

VAR chính thức được áp dụng tại Premier League

2022–23

Premier League tạm nghỉ 6 tuần để nhường chỗ cho World Cup mùa đông

Manchester United nâng cao chiếc cúp vô địch FA Premier League đầu tiên trong lịch sử vào mùa giải 1992–1993.

Năm 1995, theo yêu cầu của FIFA, giải giảm số lượng đội xuống còn 20, thể thức này được duy trì ổn định đến ngày nay.

Phán quyết Bosman (1995) gỡ bỏ hạn chế cầu thủ EU, kết hợp với tài chính dồi dào, đã thu hút các ngôi sao quốc tế như Eric Cantona, Dennis Bergkamp, Thierry Henry hay Cristiano Ronaldo đến Anh, nâng cao chất lượng giải đấu.

Đội hình "The Invincibles" của Arsenal mùa giải 2003–2004.

Giai đoạn này được định hình bởi sự thống trị của nhóm "Big Four": Manchester United, Arsenal, Chelsea và Liverpool.

Manchester United: Giành nhiều chức vô địch nhất, đỉnh cao là "Cú ăn ba" năm 1999.
Arsenal: Đối trọng lớn nhất của M.U những năm đầu 2000. Mùa giải 2003–2004, họ vô địch với thành tích bất bại (The Invincibles).
Chelsea: Năm 2003, tỷ phú Roman Abramovich mua lại CLB, phá vỡ trật tự cũ và đưa Chelsea lên ngôi vô địch 2004–05, 2005–06 dưới thời Jose Mourinho.
Liverpool: Tuy không vô địch Ngoại hạng Anh trong thập kỷ này, "The Kop" khẳng định vị thế bằng sức mạnh đáng sợ tại đấu trường châu lục. Đỉnh cao là chức vô địch Champions League 2005 (ngược dòng trước AC Milan tại Istanbul) và ngôi Á quân năm 2007 dưới thời Rafa Benítez. Họ cùng với M.U, Arsenal và Chelsea tạo nên thế chân vạc vững chắc, thống trị các suất dự cúp châu Âu của bóng đá Anh suốt nhiều năm

Man City trỗi dậy nhờ túi tiền không đáy từ Abu Dhabi United Group.

Năm 2008, Manchester City được tiếp quản bởi Abu Dhabi United Group. Với nguồn lực vô tận, họ vươn lên trở thành thế lực thống trị mới. Mùa giải 2011–2012, bàn thắng phút bù giờ của Sergio Aguero mang về chức vô địch đầu tiên cho "The Citizens" sau 44 năm.

Thập niên 2010 chứng kiến nhóm cạnh tranh mở rộng thành "Big Six" (Man Utd, Man City, Liverpool, Arsenal, Chelsea, Tottenham). Tuy nhiên, bất ngờ lớn nhất lịch sử xảy ra vào mùa giải 2015–2016 khi Leicester City vô địch với tỷ lệ cược 5000/1.

Giai đoạn 2017–2023 là cuộc đua song mã đỉnh cao về mặt chiến thuật:

Liverpool lật đổ sự thống trị của Man City với chức vô địch mùa giải 2024/25.

Mùa giải 2024–2025 đánh dấu sự kết thúc chuỗi vô địch liên tiếp của Manchester City.

Cải cách Quản trị (The Independent Football Regulator - IFR):
Một cột mốc lịch sử về mặt pháp lý đã diễn ra vào tháng 7/2025 khi Đạo luật Quản trị Bóng đá (Football Governance Act 2025) được thông qua.

Bản quyền truyền hình đắt đỏ tạo doanh thu giúp CLB Ngoại hạng Anh duy trì tính cạnh tranh cao.

Sự thành công của Premier League dựa trên mô hình phân chia doanh thu công bằng hơn so với các giải đấu khác:

Liverpool đã cân bằng kỷ lục 20 lần vô địch quốc gia của Man United.

Trải qua hơn 3 thập kỷ, Ngoại hạng Anh đã chuyển mình từ một giải đấu khủng hoảng những năm 90 thành đế chế thể thao toàn cầu. Mùa giải 2025–2026 đánh dấu một bước trưởng thành mới không chỉ về mặt chuyên môn với sự lên ngôi của những chiến thuật gia mới (như Arne Slot), mà còn về mặt quản trị với sự ra đời của Cơ quan Quản lý Độc lập.

Dù đối mặt với áp lực lịch thi đấu dày đặc và các quy định tài chính ngày càng siết chặt, Ngoại hạng Anh vẫn giữ vững vị thế là giải đấu hấp dẫn, khó lường và giàu có nhất thế giới.

Nguồn: https://giaitri.thoibaovhnt.com.vn/ | Bảo Bảo | 17:47 23/12/20

Tin bong da - Lich su Ngoai hang Anh: Hanh trinh "lot xac" tu khung hoang thap nien 90 den giai dau hap dan nhat hanh tinh

Tin bong da - Ngoai hang Anh (Premier League) la giai dau cao nhat trong he thong cac giai bong da cua Anh. Duoc thanh lap vao nam 1992 sau khi tach khoi he thong Football League (duoc thanh lap nam 1888), Ngoai hang Anh hien la giai bong da duoc theo doi nhieu nhat tren the gioi. Bai viet nay phan tich qua trinh hinh thanh, cac giai doan phat trien va tac dong kinh te - xa hoi cua giai dau nay.

Ban dang xem tin tuc tai trang web https://vuicungbongda.com

Tham hoa Heysel là vet gon dáng quên trong lich su bóng dá Anh.

Vào nhung nam 1980, dù các câu lac bo (CLB) Anh gat hái thành công tai cúp châu Âu, nen bóng dá trong nuoc lai khung hoang tram trong. Sân van dong xuong cap, co so vat chat nghèo nàn và nan hooligan hoành hành du doi. Hai tham hoa lon dã tác dong manh den nhu cau cai to:

Chi phí nâng cap sân bãi dòi hoi nguon von lon, trong khi doanh thu tu vé và ban quyen truyen hình rat thap so voi Serie A (Ý) hay La Liga (Tây Ban Nha). Các CLB lon ("Big Five" thoi dó: MU, Liverpool, Tottenham, Everton, Arsenal) cam thay bi kìm hãm boi co che chia se doanh thu cua Football League.

Nam 1991, "Thoa thuan các thành viên sáng lap" (Founder Members Agreement) duoc ký ket. Liên doàn bóng dá Anh (FA) ung ho ke hoach này de làm suy yeu vi the cua Football League, mo duong cho viec thành lap mot giai dau riêng biet ve tài chính.

FA Premier League ra doi nam 1992 và phan còn lai là lich su.

Ngày 20/02/1992, FA Premier League chính thuc duoc thành lap duoi hình thuc công ty trách nhiem huu han. 22 doi bóng cua giai Hang nhat cu dã dong loat tu chuc khoi Football League.

Buoc ngoat tài chính den khi giai dau ký hop dong ban quyen truyen hình tri giá 304 trieu bang trong 5 nam voi dài BSkyB. Dây là tien de bien bóng dá Anh tu nguon thu dua vào vé sang mô hình kinh doanh truyen hình tra tien khong lo.

Moc thoi gian

Su kien xay ra

1888

Football League duoc thành lap, tien thân cua he thong giai bóng dá Anh

1985

Tham hoa Heysel khien các CLB Anh bi cam du cúp châu Âu trong 5 nam

1990

Anh vào bán ket World Cup; UEFA do bo lenh cam CLB Anh du cúp châu Âu

17/7/1991

Ký hiep dinh dat nen móng thành lap FA Premier League

20/2/1992

Giai FA Premier League chính thuc duoc thành lap

1992–93

Mùa giai Premier League dau tiên duoc to chuc voi 22 doi

1995

Premier League giam so doi xuong còn 20 theo yêu cau FIFA

2003–04

Arsenal vô dich Premier League voi thành tích bat bai

2011–12

Manchester City vô dich, CLB ngoài Big 4 dau tiên ke tu 1994–95

2015–16

Leicester City vô dich Premier League, phá vo trat tu Big 6

2019–20

VAR chính thuc duoc áp dung tai Premier League

2022–23

Premier League tam nghi 6 tuan de nhuong cho cho World Cup mùa dông

Manchester United nâng cao chiec cúp vô dich FA Premier League dau tiên trong lich su vào mùa giai 1992–1993.

Nam 1995, theo yêu cau cua FIFA, giai giam so luong doi xuong còn 20, the thuc này duoc duy trì on dinh den ngày nay.

Phán quyet Bosman (1995) go bo han che cau thu EU, ket hop voi tài chính doi dào, dã thu hút các ngôi sao quoc te nhu Eric Cantona, Dennis Bergkamp, Thierry Henry hay Cristiano Ronaldo den Anh, nâng cao chat luong giai dau.

Doi hình "The Invincibles" cua Arsenal mùa giai 2003–2004.

Giai doan này duoc dinh hình boi su thong tri cua nhóm "Big Four": Manchester United, Arsenal, Chelsea và Liverpool.

Manchester United: Giành nhieu chuc vô dich nhat, dinh cao là "Cú an ba" nam 1999.
Arsenal: Doi trong lon nhat cua M.U nhung nam dau 2000. Mùa giai 2003–2004, ho vô dich voi thành tích bat bai (The Invincibles).
Chelsea: Nam 2003, ty phú Roman Abramovich mua lai CLB, phá vo trat tu cu và dua Chelsea lên ngôi vô dich 2004–05, 2005–06 duoi thoi Jose Mourinho.
Liverpool: Tuy không vô dich Ngoai hang Anh trong thap ky này, "The Kop" khang dinh vi the bang suc manh dáng so tai dau truong châu luc. Dinh cao là chuc vô dich Champions League 2005 (nguoc dòng truoc AC Milan tai Istanbul) và ngôi Á quân nam 2007 duoi thoi Rafa Benítez. Ho cùng voi M.U, Arsenal và Chelsea tao nên the chân vac vung chac, thong tri các suat du cúp châu Âu cua bóng dá Anh suot nhieu nam

Man City troi day nho túi tien không dáy tu Abu Dhabi United Group.

Nam 2008, Manchester City duoc tiep quan boi Abu Dhabi United Group. Voi nguon luc vô tan, ho vuon lên tro thành the luc thong tri moi. Mùa giai 2011–2012, bàn thang phút bù gio cua Sergio Aguero mang ve chuc vô dich dau tiên cho "The Citizens" sau 44 nam.

Thap niên 2010 chung kien nhóm canh tranh mo rong thành "Big Six" (Man Utd, Man City, Liverpool, Arsenal, Chelsea, Tottenham). Tuy nhiên, bat ngo lon nhat lich su xay ra vào mùa giai 2015–2016 khi Leicester City vô dich voi ty le cuoc 5000/1.

Giai doan 2017–2023 là cuoc dua song mã dinh cao ve mat chien thuat:

Liverpool lat do su thong tri cua Man City voi chuc vô dich mùa giai 2024/25.

Mùa giai 2024–2025 dánh dau su ket thúc chuoi vô dich liên tiep cua Manchester City.

Cai cách Quan tri (The Independent Football Regulator - IFR):
Mot cot moc lich su ve mat pháp lý dã dien ra vào tháng 7/2025 khi Dao luat Quan tri Bóng dá (Football Governance Act 2025) duoc thông qua.

Ban quyen truyen hình dat do tao doanh thu giúp CLB Ngoai hang Anh duy trì tính canh tranh cao.

Su thành công cua Premier League dua trên mô hình phân chia doanh thu công bang hon so voi các giai dau khác:

Liverpool dã cân bang ky luc 20 lan vô dich quoc gia cua Man United.

Trai qua hon 3 thap ky, Ngoai hang Anh dã chuyen mình tu mot giai dau khung hoang nhung nam 90 thành de che the thao toàn cau. Mùa giai 2025–2026 dánh dau mot buoc truong thành moi không chi ve mat chuyên môn voi su lên ngôi cua nhung chien thuat gia moi (nhu Arne Slot), mà còn ve mat quan tri voi su ra doi cua Co quan Quan lý Doc lap.

Dù doi mat voi áp luc lich thi dau dày dac và các quy dinh tài chính ngày càng siet chat, Ngoai hang Anh van giu vung vi the là giai dau hap dan, khó luong và giàu có nhat the gioi.

Nguon: https://giaitri.thoibaovhnt.com.vn/ | Bao Bao | 17:47 23/12/20